Ο Ernest Hemingway, έλεγε πως, « Η ζωή κάθε ανθρώπου, ειπωμένη αληθινά, είναι ένα μυθιστόρημα».
Και κάπου ανάμεσα στο δικό του απόφθεγμα και τη δική μου δυσκολία, ήρθε να συγκλίνει ένα ερώτημα που μου δημιουργήθηκε, όχι για πρώτη φορά, και που γράφοντάς το τώρα προσπαθώ και να μου το απαντήσω.
Το πιο δύσκολο πράγμα που συναντάω κατά την συγγραφή ενός μου βιβλίου, είναι το να καταλήξω στον τίτλο του. Οι ελάχιστες λέξεις του, πρέπει να καταφέρουν να χωρέσουν στην τρισύλλαβη, δισύλλαβη ή ακόμα και μονολεκτική τους περιγραφή, το συνονθύλευμα και την πορεία μιας ιστορίας που μόνο διαβάζοντάς την θα μπορέσεις να δικαιολογήσεις και να κατανοήσεις τον τίτλο που τελικά επιλέχτηκε για την αντιπροσωπεύσει.
Αν η ζωή λοιπόν ενός ανθρώπου, είναι σαν μυθιστόρημα, που την πλοκή και την ιστορία του αγνοούμε, πως μας είναι τόσο εύκολο να του βάλουμε -αρκούμενοι και σε μια μόνο ματιά ενίοτε- έναν οποιονδήποτε τίτλο;
Καλός άνθρωπος, κακός. Κανονικός, περίεργος, κοινωνικός, απόμακρος, γελαστός, σκουντούφλης, ευγενικός, αγενής, και τα ζευγάρια των αντίθετων εννοιολογικά επιθέτων ξεκινάνε με μια λίστα που δυστυχώς δεν έχει τέλος.
Εύκολη λύση στην αδυναμία να χαρακτηρίσουμε με πολλές λέξεις έναν άνθρωπο που συνήθως δεν γνωρίζουμε, και ικανοποιητικά υποβιβαστική όταν ο αποδέκτης τους αξίζει σύμφωνα με τη δική μας πάντα κρίση, την αρνητική τους εκδοχή.
Είναι έμφυτο γνώρισμα στη φύση μας αυτή η μόνιμη διάθεση κρίσης και κριτικής ή επίκτητη μας συνήθεια; Με αμφιλεγόμενη ικανότητα αντίληψης της διαφορετικής χρήσης και σκοπού αυτών των δυο λέξεων, ανταποκρινόμαστε εύκολα σε οποιονδήποτε μας ζητήσει την άποψη, την εντύπωση, τη γνώμη μα σχεδόν ποτέ τη γνώση μας, σε θέματα που αφορούν τις πράξεις, το παρουσιαστικό και των χαρακτήρα άλλων πάντα ανθρώπων.
Τι είναι αυτό που μας δίνει το δικαίωμα, να ορίζουμε τους εαυτούς μας καλύτερους από την εικόνα που για τους άλλους πλάθουμε στην υποκειμενικά σωστή ή λάθος μας αντίληψη, και πολύ περισσότερο τι είναι εκείνο που μας επιτρέπει να εκφράζουμε τα οποιαδήποτε συμπεράσματά μας ελεύθεροι και αλώβητοι από τις συνέπειες που αυτά θα προκαλέσουν; Όχι μόνο στον ψυχισμό του κάθε ανθρώπου αλλά και στον οικογενειακό η επαγγελματικό περίγυρο.
Ο άνθρωπος που έπεσε πάνω σου ενώ περπατούσες και δεν σου ζήτησε συγνώμη, ίσως ναι, να είναι απλά αγενής. Ίσως όμως το μυαλό του να είναι χαμένο και πνιγμένο σε προβλήματα που η δική σου -ομολογουμένως όχι υποχρεωμένη να το κάνει- φαντασία, να μη μπορεί να φτάσει καν.
Ο μόνιμα γκρινιάρης ηλικιωμένος σου γείτονας, που σου κάνει παρατηρήσεις για το αυτοκίνητο, το σκυλί, το ασανσέρ, τους φίλους, την ίδια σου την συνύπαρξη στον όροφό του, ίσως ναι, να είναι απλά μίζερος και κακός. Ίσως όμως, αυτός να είναι και ο τρόπος που ξεσπάει τον πόνο του γιατί κάποιοι τον ξέχασαν, κάποιοι τον παράτησαν να μένει μόνος του στα πιο δύσκολα χρόνια της ζωής του, έχοντας για μοναδική του ασχολία και ενδιαφέρον εσένα, που του δίνεις έστω και λίγη – κι ας είναι αρνητική- σημασία.
Ο αγέλαστος, ειρωνικός και σκληρός συμμαθητής που σου αναφέρει το παιδί σου πως υπάρχει στην τάξη του, ίσως να είναι ένα κακομαθημένο, δύστροπο παιδί. Ίσως όμως, να είναι και ένα παιδί που καθημερινά αντικρίζει στο σπίτι του βία, απόρριψη, έλλειψη σεβασμού και προσπαθεί να βρει αταίριαστες για την ηλικία του ισορροπίες που θα επιβεβαιώσουν στον εαυτό του την αμφισβητούμενη αξία του.
Τόσα χιλιάδες «ίσως ναι», και στον αντίποδά τους τόσα ίδια «ίσως όμως και να..»
Όλοι τα γνωρίζουμε, όλοι τα βλέπουμε, όλοι τα έχουμε ως δεύτερες σκέψεις μέσα μας, γιατί κάποτε θυμόμαστε πως όλη αυτή η διαδικασία, είναι πάντοτε αμφίδρομη. Κι όταν η δική μας ιστορία, διαμορφώνει έστω και στιγμιαία αρνητικά την οποιαδήποτε συμπεριφορά μας, μας καταλαμβάνει ο φόβος μήπως γίνουμε εμείς τώρα οι αποδέκτες οποιοδήποτε βιαστικά και με άγνοια δοσμένου τίτλου.
Η επιλογή της επιφανειακής κρίσης και κριτικής, είναι πάντα πιο εύκολη. Δεν αγγίζει τα όρια του μυαλού ούτε της καρδιάς, εφόσον δεν εμπλέκει κανένα από αυτά τα δυο στη διαμόρφωση και διατύπωσή της. Οι δεύτερες σκέψεις, η ουσιαστική κατανόηση για το τι μπορεί να κλείνουν μέσα τους τα κομμάτια της ιστορίας του κάθε ανθρώπου, είναι η μοναδική αλήθεια που μπορεί να δικαιολογήσει στον τίτλο ενός ανθρώπου, τη δίκαια ή άδικη ύπαρξή του.